Duurzame wereld na het coronavirus

Kunnen we al nadenken over een andere wereld na corona. Een duurzame wereld waarin er geen arm en rijk is. Tijdens de corona crisis zien we de wereld anders dan ervoor. Het zet me aan het denken. Ik droom weg bij de gedachte van een wereld zonder mensen. Heb jij je dat al eens voorgesteld?

Wanneer waren er voor het eerst mensen? Een vraag die moeilijk te beantwoorden is, omdat er meer soorten zijn van het geslacht Homo. De oudste bekende mensachtige verscheen zo’n 4 miljoen jaar geleden op het toneel. De Homo Sapiens; de moderne ‘handige’ mens zoals onze soort verscheen zo’n 125.000 jaar geleden.

Daartussen in zijn er verschillende soorten geweest die zich geëvolueerd hebben. Om dit even in perspectief te zien; de aarde bestaat volgens de wetenschap zo’n 4,5 miljard jaar.

De ‘handige’ mens heeft de wereld aanzienlijk verandert. Wij domineren. Maar hoe lang zal de mens nog op aarde zijn? Wat vast staat is dat de wereldbevolking een bizarre groei doormaakt en dat de aarde tegen zijn grenzen aanloopt. Hoe gaat dit verder en hoe zal het eindigen. Intussen stel ik me liever een wereld voor zonder mensen.

Ik zie een wonderschone planeet voor me, jij ook? Niet realistisch natuurlijk, maar we zijn wel ver afgedwaald van de basis. Is de mens in staat om zichzelf op de achtergrond te zetten? Om meer in balans te komen met de natuur. Waar er geen plek is voor macht. En waar niet alles draait om geld en groei. Eén ding is zeker; er zal veel moeten veranderen om de ongelijkheid te bestrijden en de planeet te beschermen tegen ons eigen verwoestende gedrag. Kunnen we nog naar een duurzame wereld?

Zullen we dieren met respect gaan behandelen? Naar een wereld toegaan waar alle levende wezens in harmonie met elkaar leven? Stoppen met dierenmisbruik en mishandeling. Mensen hebben rechten, dieren ook. We kunnen de intensieve bio-industrie aanpakken en megastallen verbieden. Het massaal ‘’produceren’’ van dieren zorgt voor dierenmisbruik, luchtvervuiling, klimaatopwarming, zoönosen, natuurvervuiling en -verwoesting.

Misschien is het tijd om echt eens over te gaan naar een meer plantaardig eetpatroon. Ook de Verenigde Naties roept op om meer plantaardig te eten voor het klimaat en voor de gezondheid.

‘’Misschien is het tijd om echt eens over te gaan naar een meer plantaardig eetpatroon’’

Laten we ongezonde, dieronvriendelijke en vervuilende voeding duurder maken. Belasting heffen op producten als vlees, zuivel, alcohol en frisdrank. En gezond eten juist stimuleren.

De wereldpopulatie groeit enorm; sinds de jaren ’60 is de wereldbevolking verdubbeld van 3,5 naar ruim 7 miljard mensen. De aarde loopt tegen zijn grenzen aan bij het voorzien van voedsel. Verandering is noodzakelijk. Volgens een studie in het tijdschrift Nature is het mogelijk maar dan moet onze vleesconsumptie naar beneden. In Westerse landen zelfs met 90%.

In Nederland hebben we onlangs de stikstofdiscussie gehad. Nederland heeft de grootste uitstoot in Europa. We stoten per hectare ongeveer 4 keer zo veel uit als het EU gemiddelde.

Er is te veel uitstoot van stikstof en dat is ongezond voor mens, dier en milieu. De agrarische sector is verantwoordelijk voor maar liefst 41% van de uitstoot. De veestapel zal waarschijnlijk gehalveerd moeten worden om een betere lucht-, water- en natuurkwaliteit te krijgen.

Een overgang naar kringlooplandbouw zal ook een oplossing kunnen zijn voor een meer duurzame en lokale voedselproductie. Meer aandacht voor natuur en omgeving. Minder verspilling en minder uitputting van de aarde. Ook is er geen vervuilend transport van mest meer nodig.

Omdat musea, restaurants, bioscopen en andere uitgaansgelegenheden gesloten waren tijdens de crisis doken mensen massaal de natuur in. Hopelijk zien mensen in hoe mooi hun omgeving eigenlijk is en komt er een besef dat we te weinig doen om deze te beschermen.

Gaan we dankzij de coronacrisis de natuur meer waarderen én beschermen?

Mensen nemen letterlijk steeds meer ruimte in op aarde ten koste van habitat van dieren. Grond wordt merendeel gebruikt voor landbouw en er worden woningen gebouwd om het groeiend aantal mensen te huisvesten.

Laten we als individu meer verantwoordelijkheid nemen en elkaar aanmoedigen om in een duurzame wereld te leven. Zullen we nu eens hele simpele dingen integreren in ons dagelijkse leven die bijdragen aan een schoner milieu?

Afval scheiden, minder vlees en zuivel consumeren, minder voedsel verspillen, meer de fiets pakken, minder plastic gebruiken en af en toe eens afval ruimen op straat. Er zijn heel veel mogelijkheden om kleine aanpassingen te doen. Samen hebben we een grote impact. Mensen beseffen zich dat te weinig vermoed ik.

Moeten we niet naar een duurzame economie werken in plaats van terug naar de ‘’oude’’ economie. Je ziet nu al dat de uitstoot weer stijgt terwijl de crisis nog niet eens voorbij is. De uitstoot stijgt zelfs nog harder dan voorheen.

‘’There is a lot of talk about returning to ‘’normal’’ after the covid-19 outbreak. But normal was a crisis’’ Greta Thunberg

De overheid zal het geld zo uit moeten geven dat we sneller overschakelen naar een duurzame wereld. Dit hoeft niet slecht te zijn voor de economie. Klimaatvriendelijke investeringen leveren ook banen en groei op. We moeten af van de fossiele brandstoffen. Vervuilende bedrijven eens gaan belasten. Investeren in duurzaam vervoer, groene energie en herstel van ecosystemen. Het plan om in 2050 nul broeikasgassen uit te stoten, moet haalbaar zijn.

Daarbij moeten tegelijkertijd de kleine ondernemers en familiebedrijven gesteund worden die willen omschakelen naar een duurzamer beleid. Vitale beroepen als de zorg en het onderwijs moeten beter betaald worden. Juist tijdens de crisis is gebleken dat dit ondergewaardeerde banen zijn.

De overheid zal eens kritisch moeten gaan kijken welke bedrijven steun verdienen. Vervuilend niet, groen wel. Het is bizar dat de overheid KLM gaat steunen waarbij de topman zelfs tijdens deze crisis een bonus verhoging zou krijgen. En waarbij piloten belasting ontwijken en het vliegtuig gebruiken als werk-woon verkeer. Ditzelfde bedrijf krijgt enorme overheidssteun.

Mensen moesten tijdens de lockdown binnen blijven, hopelijk is hierdoor een besef gekomen dat we niet alsmaar hoeven te kopen om gelukkig te zijn. Maar kunnen we een stap terugzetten? We zullen van de vervuilende consumptie af moeten om de CO2 uitstoot te verminderen. We moeten kijken wat noodzakelijk is en naar een betekenisvolle en duurzame wereld werken.

Doordat er tijdens de lockdown minder verkeer was en vervuilende industrie op een laag pitje stond zagen we de luchtkwaliteit verbeteren. De lucht was frisser en helderder. In India waren zelfs de toppen van de Himalaya weer te zien voor het eerst in decennia. Minder consumptie is simpelweg minder uitstoot.

Doutzen Kroes kreeg kritiek met haar statement op Instagram; ‘Dank je wel coronavirus’. Maar ze bedoelde natuurlijk de neveneffecten die het virus met zich mee heeft gebracht. En ze heeft natuurlijk gelijk.

Want waarom nemen overheden geen ingrijpende besluiten om klimaatverandering en milieuvervuiling aan te pakken zonder coronacrisis? Een schone lucht en behoud van natuur is toch ook algemeen belang? Door luchtvervuiling sterven wereldwijd jaarlijks maar liefst ruim 4 miljoen mensen voortijdig. Een wetenschapper berekende dat de schone lucht in China meer levens heeft gered dan het coronavirus aan levens heeft gekost. Waarom doen we dan niets aan de uitstoot?

Heel veel dingen die we doen vinden we ‘normaal’ maar doen we pas enkele jaren. Zoals vaker het vliegtuig nemen en het kopen van fast fashion. Puur gewenning. Dit gedrag kunnen we best veranderen door het nemen van een aantal maatregelen en kritisch naar ons gedrag te kijken. Kleding kunnen we duurder maken door grondstoffen te belasten en lonen te verhogen.

Ook kunnen we best ons vlieggedrag veranderen. Dat het vervuilend is, weten we heel goed. En toch kunnen we het niet laten om veel te vliegen. Dit komt natuurlijk grotendeels door de belachelijk lage prijzen. Deze zullen echt omhoog moeten en niet met maar een paar tientjes. Daarnaast kunnen we best minder vaak een vliegvakantie boeken en bijvoorbeeld dichter bij huis op vakantie gaan. Ook moeten treinreizen veel goedkoper gemaakt worden en moet er geïnvesteerd worden in betere treinverbindingen binnen Europa. En zullen we meteen ook de vervuilende cruiseschepen verbieden?

Juist door deze crisis zie je dat de jongeren en armere bevolking het zwaarst te lijden hebben. Ook zzp’ers, flexwerkers en andere zelfstandigen staan financieel het minst sterk. Er is overheidssteun, maar deze dekt lang niet alle groepen. Er zijn landen die tijdens de crisis een basisinkomen geven aan hun burgers. Het basisinkomen zou ook een goed idee zijn in een wereld na corona. Met een basisinkomen heeft iedereen zekerheid. Het is een effectieve manier van armoedebestrijding.

Het basisinkomen geeft weer regie over je eigen leven. Je eigen keuzes maken. Geld moet weer een middel zijn, geen doel op zich. Nu is onze maatschappij enkel gericht op zoveel mogelijk geld verdienen en economische groei. Werken, inkomen, uitgeven en weer werken. Meer en meer. Het zou zo mooi zijn om een maatschappij te hebben waarbij niet alles om de economie draait. Juist tijdens de crisis zag je dat we afhankelijk zijn van dit model.

‘’Geld moet weer een middel zijn, geen doel op zich’’

Een basisinkomen zorgt ook voor flexibiliteit in je leven. Er is tijd voor vrijwilligerswerk en het zorgen voor een naaste. Het zorgt voor minder stress, gezondere bevolking, minder burn-outs, meer creativiteit en een leuker leven.

Daarnaast zorgt het basisinkomen voor minder bureaucratie. Geen gedoe meer met uitkeringen, toeslagen en allerlei ingewikkelde regelingen.

Tijdens de crisis gingen mensen meer lokaal kopen, het was hip om bij lokale boeren en ondernemers te kopen. Consumenten wilden graag de kleine ondernemers steunen. De producent en de consument dichter bij elkaar, betrouwbare en verse producten kopen bij de bron.

Wanneer we kijken op wereldniveau kunnen we ook constateren dat we afhankelijk zijn geworden van andere landen zoals China en India. Nederland produceert niet veel meer en dat kan een groot probleem worden. Het tekort aan beschermingsmiddelen zoals mondkapjes en beademingsapparatuur is daar een goed voorbeeld van. In de aflevering van Zembla wordt duidelijk dat een aanzienlijk deel van de medicijnen uit China komt. Wanneer deze fabrieken in lockdown zijn of onze relatie met het land verslechterd heeft Nederland een enorm probleem.

Weer meer in eigen land produceren is de oplossing. Het zorgt niet alleen voor minder afhankelijkheid maar ook voor minder milieuvervuiling en meer banen. Lokaal past goed in een duurzame wereld.

Ruim 2000 miljardairs die op de wereld wonen zijn samen rijker dan 60% van de wereldbevolking. Zij hebben samen meer geld dan 4,6 miljard mensen bij elkaar. De kloof tussen arm en rijk wordt alsmaar groter, ook in Nederland.

Steeds meer Nederlanders hebben moeite met rondkomen. Vorig jaar waren er 188.000 duizend werkende armen volgens het CBS. Zo’n 2,1 miljoen werknemers moeten rondkomen van het minimumloon. Door deze crisis zal het aantal armen en de schulden toenemen. De zorg en huurwoningen zijn duurder geworden. Als samenleving worden we rijker, maar grote groepen profiteren hier niet van.

‘’De samenleving als geheel wordt rijker, maar grote groepen profiteren hier niet van’’

De superrijken en grote bedrijven ontwijken belasting, verlagen lonen, spelen kleinere concurrenten uit en beïnvloeden politiek. De rijken worden steeds rijker. Nederland wordt gezien als belastingparadijs en bedrijven sluizen hun geld weg. Hierdoor lopen landen inkomsten mis en dit geld kan niet besteed worden aan zorg of onderwijs.

De belastinginkomsten worden voor een steeds groter deel opgebracht door werkenden via loon en inkomstenbelasting. Alleen door de rijken significant meer belastingen te laten betalen en het vermogen zwaarder te belasten kan de ongelijkheid en armoede bestreden worden. Filantropie is mooi, maar laat de superrijken gewoon hun belasting betalen zoals iedere burger.

Kortom, laten we naar een eerlijke duurzame wereld streven. Niet alleen voor een bepaalde groep, maar voor iedereen. En voor de aarde.